Door: Jerika Cloots Categorie: Paard & Verzorging
Giftige planten voor paarden
Paarden houden, verzorgen en berijden is niet zo simpel als het lijkt. Er komt heel veel bij kijken. Ook wij, en wij zitten met onze familiezaak al meer dan 30 jaar in het vak, leren nog elke dag bij. Daarom bespreken we regelmatig een actueel onderwerp op onze blog, met de nodige tips en tricks zodat jullie niet hetzelfde leergeld moeten betalen als menig ander ruiter. Als je zelf een onderwerp hebt waar je veel vragen rond hebt, mag je dit gerust doormailen. Dan kunnen wij het misschien de volgende keer behandelen. Ook als je over het nu besproken onderwerp nog vragen en/of opmerkingen zou hebben, staan wij klaar om dit te bekijken. Mail gerust! Dit kan je doen naar info@clootsruitersport.be.
De lente is eindelijk voelbaar en alle paardenhouders zijn dankbaar dat hun paarden eindelijk zullen kunnen genieten van de weides. Dat ze kunnen bewegen in plaats van hun dagen door te brengen in de stal. Want wat is de weide zo veel gezonder dan de stal. Toch?!?
Ja natuurlijk, alhoewel de vele voor paarden giftige planten wel eens roet in het eten kunnen strooien… Deze maand gaan we hier verder op in zodat problemen kunnen worden voorkomen.
Voor je de paarden buiten kan zetten, moet je wel, buiten het controleren van de giftige planten, een aantal zaken in orde brengen. We zetten de belangrijkste zaken kort nog even op een rijtje.
- Is je weide volledig in orde en veilig voor de paarden?
Geen prikkeldraad? Goed zichtbaar? Voldoende elektriciteit?
- Bouw de weidegang op.
Zet een paard niet direct een hele dag op een verse, volle weide. Ze eten zich letterlijkdood. Wist je bijvoorbeeld dat een pony op vier uur tijd kan grazen wat ze in vierentwintig uur kunnen verteren? Ze kunnen dus makkelijk vier keer teveel eten als je ze de hele dag op de weide zet.
- Onderhoud je weide! Anders krijg je ‘bossen’ in de weide.
- Wees voorzichtig met meerdere paarden samen op de weide te zetten. Vergeet niet dat er steeds een rangorde zal verschijnen die vaak zelfs eerst moet bevochten worden. Zorg dat ze niet geblesseerd raken.
- Is er beschutting op de weide? Tegen weer en wind, maar ook tegen de zon en warmte?
- Voorzie voldoende vers drinkwater. Een paard heeft 30 à 50 liter water per dag nodig.
Giftige planten op de weides
Er zijn heel wat planten die bij paarden problemen kunnen veroorzaken. Dit kan gaan van een beetje buikpijn over brandwonden en zelfs tot de dood. We bespreken hieronder de meest voorkomende giftige planten in onze paardenweiden in België, de symptomen en eventuele behandeling.
Eerst en vooral: voorkomen is beter dan genezen. Kijk je weide dus vooraf zeer goed na en verwijder de giftige planten zeer grondig en met wortel!
Normaal vermijden paarden het eten van giftige planten. Dit is een natuurlijk mechanisme. Echter, als je een groep paarden op een weide zet met giftige planten, zijn er altijd bij die ze wel opeten. Zeker oppassen met jonge dieren (één – en tweejarigen), pony’s, shetlanders, veulens. Zij hebben meestal de wijsheid niet om hiervan te blijven.
Ook als er niet voldoende ander gras op de weide staat, gaan paarden uiteindelijk toch voor de giftige planten. Geef hooi bij op de weide als er niet genoeg gras op staat.
Jacobskruiskruid:
Wat?
Jacobskruiskruid is de meest voorkomende giftige plant in onze paardenweiden. Hierdoor dus ook de meest gekende plant bij de paardenliefhebber. Het is een wilde tweejarige plant die bloeit van juni tot oktober. We herkennen hem vaak door de gele bloemen als deze plant in bloei staat. Het is een windverspreider, dat wil zeggen dat de zaden door de wind verspreid worden.
Het Jacobskruiskruid is niet enkel voor paarden giftig, maar voor bijna alle zoogdieren (ook voor de mens). De bloemen zelf zijn wel twee keer zo giftig als de plant.
Symptomen:
Jacobskruiskruid bevat een stof die als de plant opgegeten wordt, in de dunne darm wordt omgezet in giftige stoffen die de lever aantasten. Deze zorgen ervoor dat de kleine bloedvaatjes verstopt raken.
De lever kan het afvoeren van afvalstoffen niet meer aan en ze worden er loom van, moe, futloos. Het werken gaat hen minder goed af. Telkens ze een ‘moeilijker’ moment hebben, bijvoorbeeld stress, hard in het werk gezet worden, overgang van winter naar lente, kan dit terugkeren. Dat is net het gevaar van deze plant. Een keer dat ze dit teveel gegeten hebben, raken ze er niet meer van af.
Ook kan er diarree optreden of in zeer extreme gevallen zelfs verlammingsverschijnselen die de dood tot gevolg kunnen hebben.
Gevaren:
Zoals reeds gezegd is jacobskruiskruid een tweejarige plant. Maar het eerste jaar staan de typische gele bloemen er niet op. Dit maakt dat veel mensen hem niet herkennen en dus ook niet uittrekken. Nochtans zijn ze zonder bloemen even gevaarlijk.
Jacobskruiskruid is een zogenaamd stapelgif. Dit wil zeggen dat zowel de opname van een grote hoeveelheid in één keer, als de opname van kleine hoeveelheden op langere tijd kunnen zorgen voor de vergiftiging.
Een kruiskruidvergiftiging kan een lever op een onomkeerbare manier beschadigen. Maar gelukkig is het effect op het dier niet altijd onomkeerbaar. Tot op zekere hoogte (tot een bepaalde inname) kunnen gezonde levercellen dit overnemen van de afgestorven. Dit is slechts gedeeltelijk, dus bij te grote schade, zal de levercapaciteit echter afnemen.
Het grootste gevaar schuilt hem in hooi en kuilvoer. Als de plant gedroogd is, blijft deze even giftig, maar zien we hem minder zitten tussen de andere grassen en bladeren. Bovendien zijn ze gedroogd minder bitter, dus gaan ze sneller opgegeten worden. Zorg er dus voor dat je de weide die je gaat hooien, zeker jacobskruiskruidvrij is.
Behandeling/ bestrijding
Sowieso ga je voor de behandeling van je paard de dierenarts moeten bellen. Deze kan een bloedafname doen en zo de leverwaarden checken. De medicatie zal dan afhankelijk zijn, maar de lever zal zeker ondersteund moeten worden.
Het bestrijden of voorkomen van verdere vergiftiging is niet eenvoudig als je op een weide vastzit. Eenmaal gevestigd, is het erg lastig om deze plant te bestrijden. Een weide met een dichte graszode of bemesten met kunstmest kunnen helpen.
De plant afmaaien of het verwijderen van de bloem zorgt voor het tegenovergestelde effect: de plant kan net beter opnieuw uitgroeien en verlengt de levensduur.
Het beste bestrijdingsmiddel blijft het handmatig verwijderen van de plant, maar dan moet je er wel zeker van zijn dat er zelfs geen klein stukje wortel meer overblijft.
Sint Janskruid
Sint Janskruid is een vaste plant die, net zoals Jacobskruiskruid gele bloemen heeft. Hierdoor worden ze vaak met elkaar verward. Ook deze planten bloeien vanaf juni. Weliswaar maar tot september. Sint janskruid wordt tussen de 20 en 85 cm groot en heeft een ronde stengel. De bloemen zijn zachter dan bij Jacobskruiskruid en staan verder uit elkaar.
Symptomen
Sint – Janskruid geeft bij vergiftiging zonnebrand. Het gif stapelt zich op in de huid en maakt deze zeer gevoelig voor verbranding. Deze zonnebrand zie je dan vaak heel goed aan de neus, mond en voeten van het paard omdat de huid daar goed zichtbaar is. Voor paarden is twee kilogram al voldoende om de symptomen te krijgen.
De huid kan gaan ontsteken en loskomen. Dit is erg pijnlijk. Ook kunnen ze een gebrek aan eetlust tonen, zwak zijn, onvast lopen. In zeer extreme gevallen kunnen de paarden in een coma geraken.
Gevaren
Ook hier geldt dat de hele plant giftig is en dat de gedroogde variant (in hooi) even giftig is als de verse variant.
Let vooral op met paarden met een witte huid. Zij zullen door hun lichte huidskleur het eerst symptomen vertonen.
Behandeling/bestrijding
Het enige wat hier kan gedaan worden is de gevoeligste delen van het paard beschermen met zonnecrème of behandelen met aan after-sun crème als het paard al verbrand is. Het gif verdwijnt zelf uit het systeem na verloop van tijd.
Boterbloem
Boterbloemen zien er lief en onschuldig uit, maar ook deze planten zijn giftig voor paarden. Gelukkig eten paarden er zelden van omdat ze zo scherp smaken. Gedroogd zijn ze ook niet meer giftig.
Symptomen:
Ontsteking van het mondslijmvlies, maagdarmontsteking, overmatig aanmaken van speeksel. Bloederige diarree en nierontsteking.
Behandeling/bestrijding
Aangezien er verschillende mogelijke ziektebeelden zijn, zal je dierenarts de symptomen die zich op dat moment voordoen, bestrijden.
Andere giftige planten in de wei
Buiten de bovenstaande, veel voorkomende planten in paardenweiden, zijn er helaas nog andere planten die giftig zijn. Ze komen minder voor, maar zijn daarom niet minder gevaarlijk:
- Waterscheerling waar zelfs geen behandeling mogelijk is en tot de dood leidt.
- Heermoes (akkerpaardenstaart) is ook dodelijk. Deze komt enkel voor op zeer schaarse weiden.
- Bastaardklaver: geeft veel verschillende symptomen, maar kan wel behandeld worden.
- Hondsdraf, klaproos, varens, wolfsmelk, boerenwormkruid,…allemaal schadelijk, maar minder voorkomend en minder giftig.
Gevaar in de tuin
Paarden durven al eens te ontsnappen. Ze komen dan vaak in de tuin terecht, want het gras is altijd groener aan de ‘verboden’ kant. Maar buiten gras staan daar ook vaak planten die giftig zijn. Iedereen heeft wel haagbeuk of klimop of buxus of azalea’s staan.
Buxus
Buxus is één van de gevaarlijkste planten in de tuin. Na het eten van buxus kan je paard in minder dan vijf minuten hieraan sterven. Gelukkig zullen paarden ook hier door de bittere smaak niet snel van eten.
Taxus
Ook hier is een kleine dosis (ongeveer 500 gram) na vijf minuten al dodelijk. Soms kan het paard nog behandeld worden met laxeermiddelen, maar meestal komt alle hulp te laat door een hartstilstand bij het paard.
Gouden regen
Vooral de bloemen en de zaden bevatten een stof die zeer giftig is. Ze veroorzaken diarree, koliek, verlamming en ten slotte ademstilstand.
Lijst van planten in de tuin
De lijst van de overige giftige planten die kunnen voorkomen in de tuin is lang. Klimop, beuk, monnikskap, accacia, vingerhoedskruid, bloembollen, rodedendron,… Het zijn allemaal planten die paarden ziek kunnen maken.
Daarom kan je best, nadat je de dierenarts gebeld hebt als je vermoedt dat je paard iets giftig heeft gegeten, een lijst maken van alle planten die in je tuin (of op de plaats van ontsnapping) groeien. Zo ben je al een stap verder en kan je die zo snel mogelijk doorgeven om een eventuele behandeling te starten.
