Door: Jerika Cloots     Categorie: Ruiter, Sporen

Advies van een speciaalzaak: Sporen, doen of niet?

“Hij heeft zijn sporen verdiend.”

Iedereen weet dat deze zegswijze betekent dat iemand zich bewezen heeft in een bepaald beroep, sport of dergelijke. Maar deze uitdrukking komt eigenlijk voort uit de riddertijd: een ruiter kreeg pas sporen als hij bewezen had dat hij goed genoeg was om ze te gebruiken zonder zijn paard te schaden. Vandaar dat we vinden dat we over sporen wel eens wat tekst en uitleg mogen geven.

Wat is een spoor?

Sporen zijn, net als een zweep, een extern hulpmiddel dat je gebruikt om met je paard te communiceren tijdens het rijden. Het zijn metalen U-vormige beugels die met een spoorriem rond de hiel van de ruiter wordt bevestigd. De spoor steekt altijd naar achteren uit en wijst altijd naar beneden.

Wanneer gebruik je een spoor?

De uitleg is volgens ons heel eenvoudig. Als je paard je hulp (been, hiel) niet volgt, gebruik je een spoor. Je gebruikt als ruiter je been om je paard te sturen of te laten versnellen of een bepaalde, verfijnde oefening te laten doen.

Indien je paard onvoldoende of niet reageert op deze hulp, dan kan een spoor een hulp zijn. Een spoor mag nooit een straf zijn, want dat gaat zich automatisch tegen de ruiter keren.

Een spoor aanbinden moet een weloverdachte keuze zijn. Een beginnend ruiter of ruiters die hun benen niet kunnen stilhouden of (nog) niet onafhankelijk zitten, kan men geen spoor geven. Je kan er je paard immers echt pijn mee doen of zelfs kwetsen.

Soorten sporen

Als je de betere ruitersportzaak binnenstapt, zie je door de sporen het bos niet meer. Er bestaan dan ook enorm veel soorten sporen. Laat je bijstaan in je keuze en neem om te starten bij voorkeur een zachte, kwalitatieve spoor die mooi om je voet past.

Je kan een spoor ook steeds eens ‘testen’ op je hand of arm. Zo ga je zelf het verschil ervaren tussen de verschillende sporen.

We bekijken een paar veel voorkomende sporen en een paar specialere sporen. Weet dat dit overzicht zeker niet compleet is.

Bolletjesspoor

Met een bolletjesspoor bedoelen we een spoor waar het uiteinde afgerond is. Deze spoor heb je, net zoals de meeste sporen, in verschillende lengtes. Deze spoor is, indien correct gebruikt, één van de zachtere sporen. Het bolletje komt op de paardenhuid niet scherp over, net omdat het afgerond is.

Rechte  spoor

Een rechte spoor is, zoals het woord zegt, een spoor met aan het uiteinde een recht staafje. Ook deze spoor heb je in verschillende lengtes. Het is een strenge spoor omdat ze inwerkt op één (niet afgerond) punt. Voorzichtigheid is dus geboden.

Hamerspoor

Het uiteinde van deze sporen ziet eruit als een hamer. Het is een zeer strenge spoor omdat het ‘raakoppervlak’ groter is en niet afgerond. Het wordt vaak gebruikt door (zeer) gevorderde springruiters, de profruiters. Ze hebben een sterk effect, dus moet de ruiter zich erg bewust zijn van zijn been. Deze spoor is dus zeker niet geschikt voor beginners of voor een paard dat je nog nooit met een spoor reed.

Zwanenhalsspoor

Een zwanenhalsspoor is een spoor waarvan het uiteinde naar boven gevormd is, zoals de hals van een zwaan. Deze sporen worden gebruikt door lange ruiters omdat hun been vanonder het paard komt. Me behulp van de zwanenhals kunnen ze, zonder hun been helemaal op te tillen, toch een juiste hulp geven. Ook voor smal gebouwde paarden kan deze spoor helpen. Ook bij dit type spoor kan je nog verschillende uiteindes hebben. 

Spoor met wieltje

Het ziet er impressionant uit, maar een correct gebruikte spoor met een wieltje is vaak zachter dan een rechte spoor. Een wieltje beweegt, dus werkt niet op één specifiek punt en is dynamisch. Hierdoor is het gevoel voor het paard vaak zachter.

Ook hier heb je nog heel veel verschillende modellen. We gaan hier dan ook even dieper op in.

Verticaal of horizontaal wieltje?

Sporen met een verticaal wieltje zijn al langer gekend. Een spoor met een horizontaal wiel is relatief nieuw. Uit onderzoek is gebleken dat een spoor met een horizontaal wieltje veel zachter is dan met een verticaal wieltje. Het wieltje draait immers mee met het paardenhaar. Bij een verticaal wieltje draait het tegen het haar in en kan het de haren ook echt ‘afsnijden’. Dit maakt het gevoeliger (maar soms ook pijnlijker) voor het paard.

Eventingruiters gaan sneller voor een horizontaal wieltje kiezen daar zij dynamischer rijden, waartegen dressuurruiters en amazones een verticaal wieltje verkiezen om een meer preciezere hulp nodig hebben.

Dik of dun wieltje?

Eigenlijk is het effect van beide hetzelfde, of je nu een dik of dun wieltje gebruikt. Maar bij een dikker wieltje, is de kans dat je je paard kwetst of pijn doet, veel kleiner.

Zo zie je op jumping vaker dikkere wieltjes omdat de ruiters geen uitsluiting willen riskeren (bloedregel).

Glad of gekarteld wiel?

Ook hier ziet de minst scherpe spoor er het angstaanjagendst uit. Een gekartelde spoor is minder streng dan een glad wiel omdat het makkelijker draait en de hulp dus niet op één enkel punt gegeven wordt zoals bij een rechte of hamerspoor. Je legt je spoor aan en je het wieltje draait.

Opgelet, een spoor met een wieltje dat niet meer (goed) draait, is véél scherper dan een rechte spoor. Dus controleer regelmatig of er geen haar of vuil tussen je spoor en wieltje zit, zodat het zeker draait.

De ruiter Klaus Balkenhol heeft veel onderzoek gedaan in verband met sporen en reed op een bepaald moment met een spoor waaraan als wieltje een muntstuk werd bevestigd. Een muntstuk heeft minieme kartels. Dit deed hij omdat het wieltje zeker zou draaien, zodat de spoor zacht zou blijven maar toch effectief.

Hij zei immers ‘Je moet je hulpen op fluistertoon kunnen bekend maken, dan pas zal je paard luisteren.’

Stübben Steeltec heeft een wielspoor op de markt gebracht die hierop gebaseerd is.

Dressuurruiter vs. Springruiter

Dressuurruiter vs. Springruiter

Meestal kiezen springruiters een kortere spoor dan de dressuurruiters. Een springruiter zit immers korter bij zijn paard. Bovendien bewegen ze meer op hun paard terwijl een dressuurruiter zijn been net zo stil mogelijk wil houden en dus een langere spoor zal gebruiken. Zo moet hij zijn been minder bewegen om aan zijn paard te komen.

Een dressuurruiter kiest vaak ook een zwaardere, loggere spoor dan een springruiter. Op die manier voelen ze de spoor beter zitten en kunnen ze hun hulp dus zachter en gevoeliger geven.

Dressuurruiters dragen klassieke, zware laarzen. Hiervoor kan je een gewone U-vormige spoor kiezen. Voor springruiters (of niet-dressuurruiters) zijn er intussen ook fijnere, nauwer gevormde sporen op de markt. Zij passen beter rond een laars of schoen die fijn rond de voet zit.

Bevestigen van een spoor

Een spoor maak je vast door middel van een spoorriempje. Dit riempje steek je door twee gleufjes aan beide zijdes van de spoor. Het gespje van het riempje zit steeds aan de buitenkant om verwondingen aan het paard te voorkomen.

Sporen waarbij die gleufjes niet recht staan, maar in een V-vorm, kan je beter vastmaken rond je voet. Ze volgen automatisch de vorm van je voet.

Je kan kiezen voor spoorriempjes uit leder of nylon.

Laarzenbeschermer

Je ziet vaak dat sporen omhuld zijn door rubber. Dit om de laarzen te beschermen tegen krassen en het verschuiven van de spoor te voorkomen. Je kan deze spoorbeschermers ook los verkrijgen en rond een klassieke spoor schuiven.

Wat als je paard geen spoor verdraagt?

Zonder sporen rijden, zou een logische oplossing zijn. Maar vanaf een bepaald dressuurniveau ben je echter verplicht met een spoor te rijden…

Er bestaat zoiets als dummy sporen. Dit zijn sporen waarvan het uiteinde helemaal glad is. Geen knop of wieltje, gewoon niets. Deze sporen zijn toegelaten op wedstrijd, maar hebben dus geen effect op je paard.

Wat is het nu?

• Net zoals bij een bit kan je bij een spoor zeggen: “Een spoor is maar net zo streng als het ruiterbeen dat de hulp geeft.” Wat je kiest, zou dus vooral moeten afhangen van je zelfkennis als ruiter. Heb je bijvoorbeeld echt moeite om je been stil te houden, kies dan bijvoorbeeld zeker geen te lange spoor. Een spoor moet een verrijking zijn van je hulp en geen strafmiddel.
• Zorg ervoor dat je spoor niet je eerste hulp is. Geef eerst een gewone beenhulp en dan pas een spoor. Hang je spoor desnoods wat lager zodat je ook makkelijk beenhulp kan geven zonder je spoor te gebruiken.

Je moet ervan uitgaan dat een spoor dient om een secure, fijne hulp te geven.

• Sommige paarden zijn gevoelig genoeg en hebben dus helemaal geen spoor nodig. Dat is geen enkel probleem. Dan rijd je gewoon zonder.
• Voor je een jong of groen paard met een spoor gaat rijden, moet het eerst juist reageren op kuitdruk. Je paard moet op je kuit naar voor en opzij gaan vooraleer een spoor aan te binden.
• Zit niet constant met je spoor in je paard. Je paard zal er niet alleen lastig van worden, maar ook op termijn ongevoelig voor je hulp. Gebruik je hulpen wanneer het nodig is.
• Als je paard niet goed reageert op je spoor, zoals bij stampen naar je been, bokken,.. wees dan niet bang om een andere spoor te proberen. Denk ook even na of je de spoor niet te streng gebruikt hebt.

Sporen moet je verdienen

Om af te sluiten, komen we toch nog even terug op het belangrijke spreekwoord ‘Je moet je sporen verdienen’. Hou dit altijd in het achterhoofd en laat je goed bijstaan in de keuze naar de juiste spoor.

GereLAteerde berichten

Bekijk ons aanbod sporen