Door: Jerika Cloots Categorie: Paard & Zadels en Toebehoren
de kwaliteit en veiligheid van stijgbeugels
Paarden houden, verzorgen en berijden is niet zo simpel als het lijkt. Er komt heel veel bij kijken. Ook wij, en wij zitten met onze familiezaak al meer dan 30 jaar in het vak, leren nog elke dag bij. Daarom bespreken we regelmatig een actueel onderwerp op onze blog, met de nodige tips en tricks zodat jullie niet hetzelfde leergeld moeten betalen als menig ander ruiter. Als je zelf een onderwerp hebt waar je veel vragen rond hebt, mag je dit gerust doormailen. Dan kunnen wij het misschien de volgende keer behandelen. Ook als je over het nu besproken onderwerp nog vragen en/of opmerkingen zou hebben, staan wij klaar om dit te bekijken. Mail gerust! Dit kan je doen naar info@clootsruitersport.be.
Een stijgbeugel heb je gewoon nodig. En dat is waar natuurlijk, maar het is meer dan dat.
Een stijgbeugel. Het is niet iets waar veel mensen van wakker liggen, maar als wij zien waar mensen hun kinderen mee durven laten rijden of zelf mee rijden, zijn we blij dat we het belang van kwalitatieve, veilige stijgbeugels toch eens onder de aandacht kunnen brengen!
Wat is het nut van een stijgbeugel?
Ruiters en amazones staan hier niet bij stil. Een stijgbeugel heb je gewoon nodig. En dat is waar natuurlijk, maar het is meer dan dat.
Stijgbeugels helpen ruiters om stevig en vast in het zadel te zitten en houden de benen van de ruiter in een juiste, comfortabele houding. De ‘steunen’ aan beide zijden van het zadel zorgen ervoor dat een ruiter op een correcte manier kan lichtrijden, verlichte zit aannemen en uit het zadel kan komen voor het springen. Rij maar eens een tiental minuten zonder stijgbeugels. Het is een niet alleen een goede oefening voor je zit, je zal ook onmiddellijk beseffen dat stijgbeugels inderdaad niet zo onbelangrijk zijn.
Wat is een veilige stijgbeugel?
Eerst en vooral is de maat van de stijgbeugel enorm belangrijk. Een stijgbeugel moet matchen aan de voet van de ruiter en dus wijd genoeg zijn. Er moet minsten 1 centimeter ruimte zijn naast de beide kanten van de voet en de rand van de stijgbeugels.
Een stijgbeugel zou ook zwaar genoeg moeten zijn. Dit om hem makkelijker op de juiste plaats te houden en de balans dus makkelijker te vinden tijdens het rijden. Een stijgbeugel moet ook voorzien zijn van een anti-slip zool. Of het een rubberen anti-slip zool is of een andere soort, dat is van minder belang. Maar het moet er wel zijn, want deze zool zorgt ervoor dat de voet van de ruiter niet door de stijgbeugel schuift en zo vast komt te zitten bij een eventuele val.
Een laatste belangrijke factor van een goede stijgbeugel is de maat van breekbaarheid. Uiteraard moet die zeer hoog zijn, wetende dat een beugel tijdens bijvoorbeeld het springen drie- tot viermaal het gewicht van de ruiter moeten dragen!
Het is niet enkel de stijgbeugel zelf die zorgt voor de veiligheid, maar ook de stijgbeugelriemen. Deze dienen van goede kwaliteit te zijn en zouden ook regelmatig gecontroleerd moeten worden op de slijtage. Op beugelriemen komt immers immens veel druk en ze worden doorgaans in hetzelfde gaatje gebruikt. Daar zijn ze dus erg onderhevig aan slijtage. Ook de beugelriemhaak moet nagekeken worden en gesloten worden tijdens het rijden. Uiteraard moeten die haken ook onderhouden worden en geolied zodat ze bij een val zeker opengaan.
Extra functionaliteiten van een kwalitatieve stijgbeugel
Er is een enorme diversiteit aan stijgbeugels en we willen zeker geen reclame maken voor een specifiek merk(en), maar er zijn een aantal kenmerken die een gewone stijgbeugel onderscheidt van een stijgbeugel die een ruiter helpt om comfortabel, veilig en makkelijk te rijden.
Een breder draagvlak met antislip zorgt ervoor dat een ruiter zijn voet beter in de juiste positie kan houden. De flexibele zijkanten (zie foto 1) zorgen er dan weer voor dat de voet van de ruiter zeer natuurlijk kan bewegen en is bovendien zeer veilig. Een voet zal hier bijna nooit in vast komen te zitten tijdens een val, net door de beweegbare zijkanten.
We zeggen uitdrukkelijk dat een voet hier BIJNA NOOIT kan in vast komen te zitten, want absolute zekerheid hierin bestaat niet. Het hangt immers ook erg af van hoe de ruiter zijn voet in de beugel steekt en hoe de ruiter valt. (foto 2 en 3)..
Kijk uit voor namaakmateriaal. Een stijgbeugel wordt heel dikwijls gekopieerd van het originele, kwalitatieve merk en dit vaak met een groot verlies aan kwaliteit en dus ook veiligheid. Buiten het feit dat de afwerking vaak te wensen over laat, is de breekbaarheid van de namaakstijgbeugels ook vaak zeer laag. Zo zijn er ook kopieën op de markt van de stijgbeugel van Sprenger op foto 1 waarvan de bevestigingen onder de rubber gemaakt zijn van materiaal dat kan roesten. We moeten je niet vertellen waartoe dit kan leiden…
‘Stijgbeugelfashion’
Hoewel veel ruiters en amazones de veiligheid en kwaliteit nog laten primeren, toch zijn jonge ruiters nu ook vaak (letterlijk) verblind door alle modieuze stijgbeugels op de markt: gouden exemplaren of met swarovski’s in. Kunststoffen of aluminiumbeugels in ontelbare kleuren of met allerlei patronen op. Het vormt allemaal onderdeel van een perfect op elkaar passende outfit van ruiter en paard. Dit is leuk voor het oog, maar let er wel op dat je dit doet met materiaal van goede kwaliteit!
Stijgbeugels door het oog van de orthopedist
Voor Dr. Jan Holger Holtschmit (orthopedist uit Saarbrücken, maar ook actieve ruiter en voorzitter van de DKThR, de Duitse vereniging voor therapeutisch rijden) dienen stijgbeugels vanuit twee basisstandpunten bekeken worden: de focus moet op de veiligheid liggen, maar ook op het effect van de stijgbeugel op de zit van het paard en de positie van de voet. Een stijgbeugel moet vooral breed genoeg en zwaar genoeg zijn om die juiste positie en zit mogelijk te maken.
De beugels met schuine zooltjes vindt hij een minder goed idee omdat dit veel spanning geeft op de enkel. Beugels met gekantelde zooltjes van voor naar achter, is dan weer een ander verhaal omdat dit kan helpen de hiel lager te houden dan de tip van de voet. Dat bevordert dus wel de juiste beenhouding tijdens het rijden.
Dr. Jan Holger Holtschmitt heeft ook zijn twijfels bij het gebruiken van kunststof of plastic materiaal, want wat met de slijtage hiervan, de ‘moeheid’. Je moet je eens voorstellen dat een profruiter bij een sprong van 1.40 m neerkomt op zijn beugel en deze slaat door. Ook de stijgbeugels die op de markt zijn met de speciale zooltjes om de schokken op te vangen, zijn volgens hem niet echt nodig op de markt. Dit is enkel goed voor mensen met echt zware knie- of enkelproblemen. De anderen zijn perfect in staat om de schokken op te vangen.
Bovendien hebben deze zooltjes enkel effect wanneer het hele gewicht van de ruiter erop neerkomt en dit gebeurt dus enkel bij (bijvoorbeeld) het springen. De veiligheidsbeugels die open zijn aan de zijkant, zijn goed, maar vaak verlies je die, omdat ze opengaan, net op het moment dat je het meeste steun nodig hebt. Hij concludeert dat voor hem de beste stijgbeugel een zware, brede stijgbeugel is met een zooltje met een zeer goede antislip (bijvoorbeeld kleine metalen vijsjes).
Deze mening deelt Heidrun Gross, producent van stijgbeugels in Zwitserland. Voor haar zijn kwaltiteitsstijgbeugels, beugels die jou een goed en veilig gevoel geven tijdens het rijden. Dit kan alleen met goed materiaal. Ook zij waarschuwt voor de goedkopere namaakbeugels omdat zij vaak binnenin breekbaar materiaal bevatten. Ook moet je er volgens haar steeds voor zorgen dat de zooltjes niet versleten zijn. Anders verlies je alle grip aan je voet en blijft er van de veiligheid niets meer over.
In tegenstelling tot vele anderen ziet Heidrun Gross wel de voordelen van de kunststoffen stijgbeugels. Zij vindt dat als je deze verliest tijdens het rijden, je ze makkelijker terugvindt omdat ze blijven hangen. De zwaardere, ijzeren varianten, die gaan makkelijker vliegen. Bovendien vindt zij dat de kunststoffen varianten vaak mooier zijn, hier is qua decoratie immers veel meer mogelijk dan bij de ijzeren varianten. Als de ijzeren stijgbeugels al gekleurd zijn, dan is het vaak met een gespoten laagje en dit verliest snel zijn glans.
Veilige stijgbeugels: een overzicht
Het horrorbeeld dat we allemaal voor onze ogen krijgen als een ruiter blijft hangen in de stijgbeugels, willen we ten allen tijde vermijden. Om dit te vermijden, hebben zadels ook een beugelriemhaak die zou moeten openen bij druk. In de praktijk, meestal door slecht onderhoud, gaat deze vaak niet open. Daarom is het aan te raden dat er wordt gereden met een veilige stijgbeugel, zij garanderen dat je voet niet vast komt te zitten bij een val.
Eerst en vooral heb je de beugel die aan één zijde open kan. De metalen buitenkant is aan één kant vervangen door een elastiek. Bij druk tegen de elastiek, springt deze open en kan je voet er makkelijk uit. Het nadeel is dan bij deze beugel weer dat je zelf je voet goed stabiel moet houden of de elastiek springt er tijdens het rijden ook af. Sommige ruiters moeten hier eerst goed aan wennen. Voor zwaardere ruiters is deze beugel niet geschikt, hij is niet stabiel genoeg voor hen.
Tegenwoordig heb je ook veiligheidsbeugels die aan één kan een bijna helemaal gesloten, maar beweegbare kant hebben. Deze kunststoffen beugels zijn erg populair geworden omdat ze meer stabiliteit hebben dan de veiligheidsbeugels met de elastieken.
Een ander zeer populair model is de stijgbeugel met flexibele zijkanten. Deze zijn zeer beweeglijk waardoor de beugel kantelt bij een val en dus het gevaar om vast komen te zitten, veel kleiner wordt.
Om te voorkomen dat de voet te diep in de beugel komt te zitten, bestaan er modellen die vooraan een gesloten teencap hebben. We zien deze minder in het klassieke rijden. Ze worden vooral gebruikt in de endurance of wandelingen. Ze bestaan in klassiek metaal, maar ook in de nieuwste lichte materialen, zelfs in nylon.
Wat heel veilig is, is de stijgbeugel die volledig uit ijzer bestaat, maar in twee delen. Het buitenste deel klapt open bij een val. De beugels zijn door het feit dat het met dubbel ijzer werkt, vaak smaller dan de andere en dus minder geschikt om met bredere rijschoenen (bijvoorbeeld winterschoenen) te rijden.
Bovenop veilige stijgbeugels bestaat er ook een veiligheidssysteem dat gefixeerd wordt tussen de beugelriem en de stijgbeugel. Deze clip is zeer veilig, maar enkel en alleen als hij juist gemonteerd wordt en als de ruiter zijn voet in de correcte positie houdt in de stijgbeugel.
Conclusie
Een veilige stijgbeugel is dus een stijgbeugel waar een ruiter zich veilig in voelt en die zijn voet en lichaam in de juiste houding zet. Bovendien moet de beugel vervaardigd zijn uit kwalitatief materiaal en een goede grip hebben. Let dus vooral op voor namaak en zeer goedkope stijgbeugels. Deze zijn niet altijd even sterk.
Veel plezier met je veilige rit!
